Opłata produktowa w Niemczech i Francji - ile kosztuje zarządzanie odpadami opakowaniowymi?

Co to jest opłata produktowa?

Opłata produktowa to forma sankcji pieniężnej, nakładanej na podmioty, które podlegają obowiązkowi recyklingu określonej liczby opakowań jako rekompensatę za wprowadzenie na rynek własnych odpadów opakowaniowych. 

Powyższy obowiązek został wprowadzony w ustawie z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy: 

“wprowadzający produkty w opakowaniach jest obowiązany zapewnić odzysk, w tym recykling odpadów opakowaniowych takiego samego rodzaju jak odpady opakowaniowe powstałe z tego samego rodzaju opakowań jak opakowania, w których wprowadził produkty”.

Jeśli zobowiązany do recyklingu opakowań nie wywiąże się z tego zadania, aktualizuje się po jego stronie obowiązek uiszczenia opłaty produktowej. 

Obowiązek recyklingu wprowadzonych do obrotu opakowań obejmuje zarówno małe, jak i duże firmy, np.:

• importerów produktów z zagranicy, które są wprowadzane na rynek w opakowaniach,
• restauracje, bary, foodtrucki, kawiarnie oraz inne firmy gastronomiczne, które sprzedają posiłki na wynos,
• sprzedawcy internetowi, którzy wysyłają produkty w opakowaniach.
  

Opłata produktowa w Niemczech

‍

Kwestie rozporządzania opakowaniami w Niemczech reguluje ustawa VerpackG z dnia 1 stycznia 2019 r. Przepisy ustawy implementują postanowienia dyrektywy unijnej w kwestii zarządzania opakowaniami i mają na celu zwiększenie efektywności odbioru i odzysku opakowań, zastąpienie ich bardziej ekologicznymi rozwiązaniami oraz zapewnienie większej przejrzystości procedury wypełniania obowiązków opakowaniowych.

Dla spełnienia ostatniego z tych celów ustawa wprowadza rejestr opakowań LUCID, w którym widnieją wszelkie firmy wprowadzające na rynek produkty w opakowaniach. Każda firma ma obowiązek raportować wprowadzane odpady opakowaniowe w rejestrze oraz być stroną umowy na opakowania z organizacją odzysku.

Jednak nie wszystkie opakowania podlegają zgłoszeniu, a te, które tego wymagają można odnaleźć w specjalnym katalogu. Do takich opakowań należą:

• opakowania jednostkowe - czyli takie, w które pakowana jest jednostka sprzedażowa produktu
• opakowania zbiorcze - czyli takie, w które pakowana jest więcej niż jedna jednostka produktu
• opakowania wysyłkowe - takie, które mają zabezpieczyć towar podczas transportu. 
  

Podmiotem odpowiedzialnym za rozporządzanie opakowaniami jest każdy podmiot odpowiadający prawnie za produkty w chwili przekroczenia przez nie granicy - może to być producent, sprzedawca internetowy albo dystrybutor. 

Za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących rozporządzania odpadami grożą sankcje pieniężne, a nawet zakaz dystrybucji towarów na terytorium Niemiec.

Opłata produktowa we Francji

‍

We Francji przepisy regulujące rozporządzanie odpadami opakowaniowymi zobowiązują firmy, które wprowadzają do obrotu na terenie Francji opakowania, do uczestniczenia w systemie zwrotu opakowań. Temu obowiązkowi podlegają m.in.:

• producenci,
• sprzedawcy detaliczni i internetowi,
• podmioty butelkujące mające swoją siedzibę na terytorium Francji,
• importerzy oferujący produkty bezpośrednio francuskim konsumentom, bez względu na to, czy mają siedzibę na terytorium Francji i czy posługują się francuskim NIPem.
  

We Francji obowiązuje podział na: 

• opakowania z gospodarstw domowych
• opakowania inne niż z gospodarstw domowych. 
  

W przypadku tej drugiej grupy przedsiębiorca ma obowiązek ponownie wykorzystać opakowania lub poddać je recyklingowi. Jednocześnie opakowania inne niż pochodzące z gospodarstw domowych nie są objęte systemem zbiórki i recyklingu. 

Natomiast te firmy, które wprowadzają do obrotu opakowania z gospodarstw domowych mają do wyboru 2 opcje:

• przystąpienie do funkcjonującego systemu zwrotu opakowań,
• utworzenie własnego systemu.
  

Podobnie jak w Niemczech, także francuskie ustawodawstwo przewiduje kary za nieprzestrzeganie przepisów, w postaci sankcji pieniężnych, a nawet kary pozbawienia wolności do kilku lat.

Nowelizacja polskich przepisów o odpadach

W Polsce Ministerstwo Klimatu i Środowiska opracowało nowelizację ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, która ma na celu implementację przepisów dwóch dyrektyw unijnych. Ministerstwo podkreśla, że nowelizacja ma na celu uszczelnienie systemu odzysku i recyklingu opakowań, tak by zminimalizować liczbę nieprawidłowości towarzyszącym tym procesom. 

Do najważniejszych zmian w przepisach należy zaliczyć:

• podział opakowań na te pochodzące z gospodarstw domowych oraz na pozostałe,
• wprowadzenie opłaty opakowaniowej dla podmiotów, które wprowadzają do obrotu opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych,
• zwiększenie kompetencji Instytutu Ochrony Środowiska w zakresie zadań nadzorczych i analitycznych nad systemem rozszerzonej odpowiedzialności producenta,
• wprowadzenie obowiązku wykorzystywania materiałów pochodzących z recyklingu w butelkach z tworzyw sztucznych,
• wprowadzenie obowiązku osiągnięcia poziomu selektywnego zbierania butelek do 3 litrów.
  

Przepisy wprowadzają także pojęcie “rozszerzonej odpowiedzialności producenta”, jednak nie określają dokładnie czym ma być. Przyjmuje się, że są to wszelkie środki zastosowane przez organy państwa, aby producenci ponosili odpowiedzialność finansową lub organizacyjną za produkt, gdy staje się odpadem. Głównym celem ma być rozwinięcie oraz uporządkowanie gospodarki odpadami, ponieważ od tej pory opakowanie produktu już od jego wytworzenia będzie uznawane za odpad.

Ustawa ma także wprowadzić, niezależną od opłaty produktowej, opłatę opakowaniową, która będzie związana z wprowadzaniem do obrotu produktów w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych. Podstawą ustalenia wysokości takiej opłaty ma być masa opakowania.